Rozmowa z Michałem Murawskim, dyplomowanym ratownikiem medycznym z 11-letnim stażem, który na co dzień pracuje w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Mogilnie oraz Pałuckim Centrum Zdrowia w Żninie, dotycząca zagrożeń, jakie niesie za sobą przegrzanie organizmu oraz konieczności zapobiegawczego stosowania produktów chłodzących i możliwych działań podejmowanych w ramach udzielania pierwszej pomocy.

Czym jest przegrzanie organizmu?

Przegrzanie organizmu – zwane fachowo hipertermią – to stan podwyższonej temperatury ciała. Przy zbyt dużej kumulacji ciepła w organizmie spada zdolność naturalnego ochładzania się, a przede wszystkim obniża sie zdolność pocenia, która jest naszym naturalnym sposobem wychładzania.

Kiedy jesteśmy narażeni na przegrzanie? Czy pora roku ma znaczenie?

Do przegrzania organizmu najczęściej dochodzi latem, kiedy panują wysokie temperatury. Niemniej jednak doprowadzić do niego może również zbyt gorąca kąpiel lub zbyt długie korzystanie z sauny. Ostrożność należy zachować również podczas wysiłku fizycznego, szczególnie jeśli jest wykonywany na słońcu.

Kto jest w grupie ryzyka?  

Na przegrzanie organizmu szczególnie narażone są osoby starsze i dzieci. W tych dwóch grupach osób proces termoregulacji nie przebiega tak sprawnie, jak u zdrowych osób w sile wieku. W grupie ryzyka są również osoby otyłe, przewlekle chore np.: cierpiące choroby serca, stwardnienie rozsiane, czy cukrzycę, u których podczas upałów mogą pojawić się zaburzenia poziomu cukru we krwi prowadzące do hipoglikemii.

Jakie są pierwsze symptomy przegrzania organizmu?

Głównymi objawami, na które powinniśmy zwrócić uwagę u osób narażonych na ewentualne przegrzanie, są:

• osłabienie,
• dreszcze,
• bóle i zawroty głowy,
• zaczerwienienie twarzy, a w ciężkim przypadku bladość,
• przyspieszenie akcji serca,
• trudności w oddychaniu.

Jak powinniśmy działać, by pomóc osobie cierpiącej na przegrzanie?

Pierwsza pomoc polega na jak najszybszym przemieszczeniu pacjenta w chłodne, zacienione miejsce. Należy zrobić także zimne okłady na twarz oraz okolice karku. Niezwykle istotnym jest, aby nie schładzać pacjenta lodowatą wodą i nie robić okładów z lodu. Takie działanie może być szkodliwe i doprowadzić nawet do szoku termicznego. Musimy zapewnić choremu dopływ świeżego powietrza. Jeżeli jest przytomny należy podawać mu schłodzone napoje – najlepiej wodę, jednak w małych porcjach.

Jak powinniśmy wspierać nasz organizm podczas upałów?

Szczególnie latem warto sięgać po produkty do indywidualnego chłodzenia, które pomogą ograniczyć ryzyko przegrzania organizmu. W każdej sytuacji podczas upałów możemy korzystać przede wszystkim z ręczników chłodzących, które chłodząc zmniejszają odczucie ciepła oraz świeżości podczas pracy, aktywności fizycznej i wypoczynku. Jeśli nie mamy dostępu do profesjonalnych produktów wystarczy również chociażby mały ręcznik zwilżony w zimnej wodzie. Popularne są też opaski chłodzące na szyję i nadgarstki, które w dyskretny sposób pomogą schłodzić kark. Dla pracowników na budowie, sportowców i innych osób, które przebywają w wysokich temperaturach i zmagają się z dyskomfortem termicznym dostępne są na przykład wkłady do kasków wykonane z absorpcyjnej tkaniny chłodzącej. Koniecznie należy pamiętać o nakryciu głowy, na przykład czapce z daszkiem oraz podstawowej zasadzie, czyli spożywaniu dużej ilości płynów.

Czy przegrzanie organizmu jest niebezpieczne?

Oczywiście, ponieważ jeśli nie zaczniemy działać w porę, może dojść do udaru cieplnego, który w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do śmierci. Udar cieplny jest ostatnim i najcięższym etapem przegrzania organizmu. W takich przypadkach często temperatura ciała przekracza 40° a nawet 41°C. Wówczas dochodzi do utraty świadomości, zaburzeń rytmu serca, spadku ciśnienia krwi, trudności w oddychaniu, mogą też pojawić się drgawki. W tych ekstremalnych przypadkach udar prowadzi do utraty przytomności. Wówczas należy jak najszybciej wezwać zespół ratownictwa medycznego i postępować z poszkodowanym, jak w przypadku przegrzania organizmu, chyba że jest on nieprzytomny. Wtedy robimy zimne okłady, układamy poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej i kontrolujemy oddech.

Podsumowując, o  czym powinniśmy pamiętać na co dzień latem, by odpowiednio się chronić przed przegrzaniem?

Bezwzględnie musimy pamiętać o przewiewnych, najlepiej chłodzących ubraniach i nakryciach głowy, spożywaniu dużej ilości płynów oraz w miarę możliwości szukaniu zacienionych miejsc. Jeżeli w upalne dni nie ma konieczności wychodzenia z domu, nie róbmy tego. Jeżeli musimy wyjść, starajmy się tego nie robić pomiędzy godzinami 11:00 i 15:00.